बागलुङ। साउन १६ देखि गोदाममा थन्क्याइएको रासायनिक मल बागलुङका विक्रेताले एक महिनादेखि बल्ल बेच्न थालेका छन् । मल चर्को मूल्यमा बेच्न पाउनुपर्ने माग गर्दै उनीहरूले मल गोदाममा थन्क्याएका थिए । अनुदानमा आएकाले सरकारले तोकेकै मूल्यमा बेच्न प्रशासन र आधिकारिक विक्रेता रहेको साल्ट ट्रेडिङ कर्पोरेसनले आग्रह गर्दा व्यापारीले आनाकानी गरिरहेका थिए ।

मल नपाएर हैरानी खेपेका किसानको पक्षमा प्रशासन र पालिकाले मूल्यसूची तोकिदिएपछि एक महिनापछि बागलुङमा रासायनिक मल पाइन थालेको छ । प्रशासनले छड्के गरेर कालोबजारी गर्नेलाई कारबाही गर्न अनुगमन थालेपछि मात्र यहाँका व्यापारीले तोकेकै मूल्यमा बेच्न सहमति जनाएका छन् ।

सरकारले युरियाको प्रतिकिलो २१, डीएपीको ५२ र पोटासको ४० रुपैयाँ मूल्य तोकेको थियो । तर व्यापारीले युरिया ३४, डीएपी ५९ र पोटास ४९ रुपैयाँमा बेचेका थिए । खुद्रा किन्न आउनेलाई उनीहरूले त्यसमा ५ रुपैयाँसम्म थप जोडेर पनि बेच्थे । कालोबजारी गरेको भन्दै प्रशासनले कारबाही गर्ने र वडाध्यक्षको

संयोजकत्वमा वडा तहमै मल पठाएर तोकिएको मूल्यमा बेच्ने गरी प्रबन्ध गरेपछि मात्र व्यापारी मल बेच्न तयार भएका हुन् ।

‘हामीले वडा तहमै बेच्ने गरी प्रबन्ध गर्न लागेपछि व्यापारी बल्ल तयार भएका छन्,’ सहायक प्रमुख जिल्ला अधिकारी चित्रांगत बरालले भने, ‘किसानलाई आवश्यक परेका बेला व्यापारीले लुट मच्चाएका रहेछन् ।’ अब भने पालिकाले तोकेको मूल्यमा किसानले मल पाउनेछन् । कतिपय किसान धान र बर्खे बालीमा मल राख्न नपाएर निरन्तर सदरमुकाम धाउने गरेका थिए । ‘सूचना निस्केपछि मैले बल्ल मल पाएँ,’ बागलुङ नगरपालिका–१२ की संगीता रेग्मीले भनिन्, ‘पहिला त महँगो भनेका थिए, पत्रिकामा सूचना यस्तो छ भनेर देखाएपछि मात्र तोकेको मूल्यमा दिए ।’

सरकारी मूल्यमा व्यापारीहरूले प्लास्टिक झोलाको मूल्य जोडेर किलोको २५ रुपैयाँमा युरिया दिएको उनले बताइन् । बागलुङ नगरपालिकाले पत्रिकामा सूचना जारी गरेर रासायनिक मलको मूल्यसूची राखिदिएको थियो । कर्पोरेसनले विक्रेताको स्टोरसम्मै मल पुर्‍याएर बेच्ने व्यवस्था मिलाएको छ । ७० प्रतिशतसम्म सरकारले अनुदान दिएपछि विक्रेताले प्रतिकिलो युरिया १४ रुपैयाँ, डीएपी ४३ र पोटास ४० रुपैयाँमा मल किन्छन् ।

कर्पोरेसनबाटै प्रतिकिलो ७ रुपैयाँसम्म कमिसन दिए पनि विक्रेताले थप मूल्य राखेपछि प्रशासनले अनुगमन बढाएको थियो । गलकोट नगरपालिका, बडिगाड गाउँपालिकासहितका स्थानमा पुग्दा कतिपय किराना पसलले पनि मल बेचेको भेटिएपछि उनीहरूलाई रोक लगाइएको बरालले जानकारी दिए । ‘मापदण्डमा तोकेभन्दा फरक संस्था र पसलमा पनि मल भेटियो,’ उनले भने, ‘त्यस्तालाई तत्कालै जफतसमेत गरेका छौं ।’ कतिपयले व्यक्तिगत प्रयोजनका लागि ल्याएको भनेर तर्केका थिए ।

बागलुङ नगरपालिकाको अगुवाइमा कर्पोरेसन, कृषि ज्ञान केन्द्र, खुद्रा विक्रेता तथा किसान सहकारीका प्रतिनिधिसमेतले नयाँ मूल्यसूची कायम गरेका हुन् । ‘सोमबारदेखि नयाँ सूचीबाट बिक्री हुन थालेको छ,’ कर्पोरेसनका बागलुङ कार्यालय प्रमुख मनोज श्रेष्ठले भने, ‘कालोबजारी भए तत्काल कारबाही हुनेछ ।’ तोकिएको भन्दा अन्य पसलमा पनि मल बेच्न पाइने छैन ।

बागलुङस्थित कर्पोरेसनको कार्यालयबाट वर्षमा १५ हजार ६३ किलो युरिया, ६ हजार ३ सय २६ किलो डीएपी र १ सय ८७ किलो पोटास र केही अन्य मल गरी २३ हजार ८ सय ४९ किलो बिक्री हुने गरेको छ । सबै बिक्री केन्द्रबाट वार्षिक १ लाख क्विन्टल मल बिक्री हुने गरेको हो । सरकारले कोटा प्रणालीमा पहाडी जिल्लामा थोरै मात्राको मल बेच्ने गरेको छ । सरकारले रासायनिक मलको अनुदान घटाएकामा किसानले विरोध गरेका थिए । केही समयअघि अनुदान रकम घटेको थियो । सोही मौका छोपेर व्यापारीले मूल्य बढाएका थिए । कान्तिपुर दैनिकले छापेको छ ।

मिती : १९ भाद्र २०८०, मंगलवार ०८:३४ बजे प्रकाशित