आक्रमणको जोखिम कति ठूलो छ ?
युक्रेनमाथि आक्रमण गर्ने आफ्नो कुनै योजना नरहेको कुरामा रुस अडिग रहिआएको छ । रुसी गुप्तचर निकायका प्रमुख सर्गेई नरिस्किनले अमेरिकाले फैलाइरहेको “खतरनाक झूट”को निन्दा गरेका छन् । तर रुसले सन् २०१४ मा युक्रेनमाथि अतिक्रमण गरेको र उसको भूमि आफूमा गाभेको पृष्ठभूमिमा त्यो धम्कीलाई गम्भीर रूपमा लिइँदै छ । उत्तर एट्लान्टिक सन्धि सङ्गठन नेटोका महासचिवले द्वन्द्वको जोखिम वास्तविक रहेको चेतावनी दिएका छन् ।
रुसले जतिबेला पनि अतिक्रमण गर्नसक्ने अमेरिकाले बताउँदै आएको छ । यद्यपि त्यसबारे रुसी राष्ट्रपति भ्लादिमिर पुटिनले के निर्णय गरेका छन् भन्नेबारे केही थाहा छैन । अमेरिकी राष्ट्रपति जो बाइडनका उच्च सैन्य अधिकारी जेनरल मार्क मिलीले रुसी फौजको हमलाले ठूलो स्तरमा हताहती निम्त्याउन सक्ने र सहरी क्षेत्रमा डरलाग्दो लडाइँ हुन सक्ने चेतावनी दिएका छन् ।
युक्रेनी राष्ट्रपतिले “त्रास” नफैलाउन पश्चिमा देशहरूलाई अपिल गरेका छन् । रुसले युक्रेनी सीमानजिक अनुमानित एक लाख फौज तैनाथ गरेको छ भने सीमादेखि १,०८४ किलोमिटर टाढा बेलारुसमा ३० हजार रुसी सैनिक अभ्यासरत छन् ।
रुसले युक्रेनलाई किन धम्काइरहेको छ ?
रुसले लामो समयदेखि नेटो र युरोपेली सङ्घप्रति युक्रेनी कदमको विरोध गर्दै आएको छ । उसको अहिलेको मुख्य माग भनेको युक्रेन नेटोमा आबद्ध नहुने कुराको सुनिश्चितता पश्चिमा देशहरूले गर्नुपर्ने रहेको छ । हुन त युक्रेनी सीमा ईयू र रुस दुवैसँग जोडिएको छ। तर पूर्वसोभियत गणतन्त्रसँग उसको गहिरो सामाजिक तथा सांस्कृतिक सम्बन्ध रहेको छ।
नेटोबाट रुस के चाहन्छ ?
राष्ट्रपति पुटिनका अनुसार युक्रेन नेटोमा आबद्ध भयो भने उक्त गठबन्धनले क्राइमियामाथि पुनः नियन्त्रण कायम गर्ने प्रयास गर्न सक्छ । रुसलाई समर्थन गर्ने तत्कालीन राष्ट्रपति सन् २०१४ को सुरुतिर पदच्युत भएपछि मस्कोले क्राइमियालाई आफूमा गाभेको थियो । नेटोले युक्रेनमा अस्त्रहरू पठाइरहेको र रुसी विकासलाई रोक्न अमेरिकाले तनाव बढाइरहेको मस्कोको आरोप छ । नेटो सन् १९९७ अघिका सीमामा फर्कियोस् भन्ने रुस चाहन्छ । नेटो पूर्वतर्फ नबढ्न नहुने र पूर्वी युरोपमा उसका गतिविधि बन्द हुनुपर्ने उसको माग छ । त्यसको अर्थ पोल्यान्ड तथा इस्टोनिया, लाट्भिआ र लुथिआनियाबाट कम्ब्याट एकाइहरू हटून् अनि पोल्यान्ड र रोमानियाजस्ता देशमा क्षेप्यास्त्र तैनाथ नगरियोस् भन्ने हो ।
के रुसी कदम रोकिएला ?
अमेरिकी राष्ट्रपति बाइडन र फ्रेन्च राष्ट्रपति एम्यानुअल माक्रोँसँग भएका कैयौँ वार्तामा पुटिनले आफू तनावको स्रोत नबन्ने प्रतिबद्धता जनाएका छन् । तर प्रश्न यो छ कि रुसले के सम्म गर्ला ।
सीमापार चालिने जुनसुकै कदम नयाँ आक्रमण सरह हुने ह्वाइट हाउसले बताउने गरेको छ तर रुसले साइबर हमला र अर्धसैनिक रणनीतिहरूलगायत अरू अस्त्रहरू आफूसँग रहेको सङ्केत गर्ने गरेको छ । गत ज्यानुअरीमा ७० वटा युक्रेनी सरकारी वेबसाइटहरू नचल्दा साइबर हमलामा आफ्नो हात रहेको रुसले अस्वीकार गरेको थियो ।
कस्तो सम्झौता हुनसक्छ ?
सम्भावित सहमतिले पूर्वी युक्रेन युद्ध र बृहत् सुरक्षा मुद्दा दुवैलाई समेट्नुपर्ने हुन्छ ।
सन् २०१४ र २०१५ को मिन्स्क शान्ति सम्झौताहरूलाई ब्युँताउने विषयमा रुस, युक्रेन, फ्रान्स र जर्मनी सम्मिलित वार्ताहरूबाट अहिलेसम्म निष्कर्ष निस्कन सकेको छैन । सम्झौताका शर्तहरूलाई लिएर युक्रेन खुशी छैन । उसलाई लाग्छ त्यसबाट रुस र पृथकतावादीहरूको हात माथि परेको छ ।
